Op 24 april 2021 eindigde een Frans experiment, genaamd Deep Time, dat wereldwijd het nieuws haalde (BBC, the Guardian). Ook in Nederland kreeg het experiment aandacht door artikelen van o.a. NOS en RTL. Tijdens dit onderzoek wordt de biologische klok van de mens onderzocht. In hoeverre kan bij een gezond rooster rekening gehouden worden met die biologische klok?
In het experiment lieten 15 vrijwilligers zich voor 40 dagen opsluiten in de grotten van Lombrives in het zuidwesten van Frankrijk. Gedurende deze 40 dagen hadden de vrijwilligers geen toegang tot zonlicht en andere tijdsfactoren. Ze hadden geen communicatiemiddelen en waren dus totaal van de buitenwereld afgesloten. Doel van het experiment was om meer te weten te komen over het aanpassingsvermogen in geïsoleerde omstandigheden. Dit kan relevant zijn voor mensen die werken in de ruimtevaart, onderzeeërs, off-shore projecten, mijnen etc. maar kan ook inzicht geven in de gevolgen van het leven in een lockdown tijdens een pandemie. Het onderzoek biedt ook inzichten die relevant zijn voor onregelmatige en ploegendienst.
Omdat de vrijwilligers, die geen toegang hadden tot tijdsindicatoren, dus geen idee hadden hoe laat het was, gingen ze slapen wanneer ze daar behoefte aan hadden en werden ze vanzelf wakker. Hun persoonlijke biologische klok bepaalde hun ritme en ze telden hun slaapcycli om bij te houden hoeveel dagen ze in het experiment zaten. Na 40 dagen werden de vrijwilligers uit de grot gelaten; dit leidde tot grote verbazing onder de vrijwilligers want ze dachten dat ze er nog maar 30 dagen in zaten. Er was zelfs iemand die dacht dat ze op dag 23 van het experiment zat. Wat kunnen we hieruit leren over de biologische klok van de mens?
Dit bijzondere experiment bevestigt eerder onderzoek dat onze interne biologische klok een ritme heeft langer dan 24 uur. Echter door tijdsindicatoren, waarvan zonlicht de belangrijkste is, wordt de mens in een 24-uurs dagritme geduwd. Het is dus makkelijker om langer op te blijven en later wakker te worden dan andersom. Dit zien we bijvoorbeeld terug in het feit dat we minder last ervaren van de wisseling van zomer- naar wintertijd dan andersom, dus als de klok een uur teruggezet wordt en we een uurtje langer kunnen blijven liggen. Dit is relevant voor werken in onregelmatigheid.
Medewerkers die onregelmatig werken draaien diensten zoals ochtend-, avond- en nachtdiensten. De volgorde waarin de medewerkers deze diensten draaien noemen we de rotatierichting. Het Franse experiment bevestigt dat men van nature makkelijker in voorwaartse rotatierichting (O>A>N) dan achterwaartse rotatierichting (N>A>O) werkt. Voorwaartse rotatie ondersteunt duurzame inzetbaarheid in wisseldienst. Toch zijn er medewerkers die vanuit sociaal perspectief liever in achterwaarts roterende roosters werken. Zij nemen de kortere hersteltijden tussen hun diensten voor lief om hun weekend te kunnen verlengen.
De adviseurs van Syntro herkennen dit dilemma en kunnen met u meedenken over verstandige rooster-oplossingen. Adviesbureau Syntro is gespecialiseerd op het gebied van arbeidstijden en werken in onregelmatigheid. Met oog voor de verschillende belangen komt Syntro tot een deskundig advies. Heeft u vragen of hulp nodig neem dan gerust contact op!
